Als klein jochie en meisje keken we vol verlangen naar de beelden van avontuurlijke wielrenners die met lichte bagage de Alpen bedwongen. Dansend op de pedalen leken ze moeiteloos te zwieren tussen eindeloze bergtoppen. Een dans die nooit op leek te houden en waar je wij als toeschouwer hunkerend naar keken. Aan de wegen leek nooit een einde te komen. Het landschap als een rollend tapijt. De wolkenhemel als een grote verademing. Wat een vrijheid.
De afgelopen jaren hebben de reisfietsen een enorme vlucht genomen. Beter, sterker, sneller. Op alle vlakken is de kwaliteit met sprongen vooruit gegaan. En wat vooral opvalt is dat je met de reisfiets van vandaag niet beperkt bent tot het gladde asfalt. Maar het bestormen van gravelwegen leek vooral bestemd te zijn voor stoere, grove mountainbikes met rechte sturen.
Maar die tijd is voorbij. De gravelracers hebben hun intree gemaakt.
Eerst even een definitie kwestie. Wat is een gravelracer? Elk merk heef daar zijn eigen interpretatie van, maar kort door de bocht gezegd is het een racefiets waarmee je onverhard op gravelpaden kunt fietsen.
En wat is dan de definitie van de Santos Gravelmaster? Eigenlijk hetzelfde maar wel met een hele belangrijke toevoeging.
Een racefiets waarmee je onverhard op gravelpaden, rotspaden, zandpaden, mountainbikepaden, wasbordwegen, singletrails en asfalt kunt fietsen met daarop een flinke zwik bagage. En dat kan nog lekker rap ook.
Dat vraagt natuurlijk om een uitleg. De afgelopen maanden zijn we op pad geweest met twee Santos Gravelmasters. En dat is een rollercoaster aan ervaringen geweest. We hebben de fietsen gebruikt als racefiets in pelotons met snelle carbon racers, als trainingsfiets in de polder van de Krimpenerwaard, als weekend warriors om zo snel mogelijk over glad asfalt met minimale bagage van A naar B te racen en als avonturen fiets om wekenlang dwars door bossen en heide te fietsen zonder eeen kilometer asfalt.
Eerste indruk
Dat was toch wel even wennen. Want is het nu een racefiets of een mountainbike? Op het asfalt kunnen we er redelijk hard mee fietsen, al leveren we wel snelheid in ten opzichte van onze carbon racefietsjes. Eenmaal onverhard snappen we er in het begin helemaal niets van. Waarom? Probeer maar eens met een racefiets onverhard te rijden. Dat gaat heel wiebelig en instabiel. Maar we zijn nog niet het asfalt af of we racen gewoon lekker door. Dat voelt heel abnormaal. Met een racefiets gewoon door kunnen knallen over hobbels en door mul zand. Zo lekker!
Hoe kan dat?
Frame
Laten we beginnen bij het frame. En dan zie je het eigenlijk al gelijk. Dat is wel iets anders dan een regulier racefiets frame. Lange achterbouw, hoge voorbouw, lang frame. Kortom: deze fiets is stabiel en wil lekker rechtuit. Op gravelwegen is dat heel erg fijn. Op technische mountainbike parcours lever je iets aan wendbaarheid in. Maar eigenlijk wil je daar met een gravelracer ook niet al te vaak zijn.
Het frame is enorm stijf. Dat zorgt ervoor dat je zowel met als zonder bagage kunt rijden. En dat gaat wel wat verder dan een reguliere gravelracer. Uiteraard is het mogelijk om met een paar kilo bagage op weg te gaan. Maar ook als je dat flink wilt uitbreiden, is 10 kilo meer of minder voor het frame geen probleem. Je hebt de mogelijkheid om je tassen setup aan te passen aan de rit die je wilt gaan maken.
Wij reden met een klassieke gravel bike uitrusting. Zadeltas achter en een rolzak voor. Dat kan heel gemakkelijk uitgebreid worden met een frametas. Nog niet voldoende? Zet er een drager achterop en je kan zelfs met achtertassen rijden. En dan nog niet tevreden? Dan is er op de nieuwe Gravelmaster vork zelfs ruimte voor twee Santos Drybags. Tegen die tijd ga je waarschijnlijk wel tegen je eigen grenzen aan lopen. Want al dat gewicht moet dan nog wel even bergop gefietst worden. Maar goed, de fiets kan het.
Wat ook opvalt, is de grote ruimte die er is ontstaan binnen de driehoek van het frame. En dat is speciaal gedaan om een grote frametas te monteren. Iets wat bij reguliere gravelracers of bij mountainbikes vaak een probleem is. Zeker wanneer je zelf niet zo groot bent en veroordeeld bent tot een klein frame.
Wielen en banden
Reguliere gravelracers hebben vaak ruimte voor banden tot 40 millimeter. Santos pakt het voor de Santos Gravelmaster anders aan. Wij reden met 50 millimeter brede banden. Dat is absoluut niet het maximum wat het frame aan kan. Meer dan voldoende ruimte voor nog bredere exemplaren. Onze fietsvrienden op 40 millimeter banden keken eerst raar op toen wij met 50 millimeter rond fietsten maar al snel was het verschil duidelijk. Op de zandpaden in de Loonse en Drunense duinen konden wij zonder problemen doorknallen. Wat een enorm verschil. Je moet even wennen aan een racefiets met dikke banden, maar eenmaal gewend wil je niet terug naar iets smallers. Enige nadeel is dat je op het asfalt lange discussies met je fietsmaten aan het voeren bent over wat nu sneller is op asfalt, 40 of 50 millimeter? Wij zijn er niet uit gekomen.
Andere reden waarom we niet terug gaan naar smallere exemplaren is de enorme ruimte die je hebt om je banden af te stellen op het terrein. We weten het, sommige rijders passen hun bandenspanning nooit aan en andere weten precies op welke bandendruk ze moeten rijden. Wij zitten daar een beetje tussenin. Op gevoel laten we lucht uit de banden en door ervaring zitten we over het algemeen goed. Zeker op trails met veel boomwortels en losse stenen helpt een iets lagere bandendruk om het lang vol te houden en om voldoende grip met de ondergrond te houden.
We reden met Schwalbe G-One banden. Dat is een beetje de standaard binnen de onverhard rijdende racefiets wereld. Lekker veel kleine noppen om grip te houden. En de nopjes zitten dicht genoeg bij elkaar om ook op asfalt goed vooruit te komen.
Remmen
Al jaren rijden we met hydraulische schijfremmen en nu gaan we terug naar schijfremmen met een staalkabel. Waarom? Eigenlijk heel simpel: om eens uit te proberen of terug schakelen een goede optie is. En eigenlijk bevalt het best heel goed. De Sram Avid BB7 remmen bestaan al heel lang en zijn jarenlang enthousiast gebruikt door wereldfietsers. Ten opzichte van een hydraulische rem hebben ze twee nadelen, de kabels verslijten en moeten af en toe vervangen worden. En het remmen is iets minder gedoseerd dan hun hydraulische variant. Maar daar staat tegenover dat er twee grote rode draaiknoppen op zitten waarmee je de remblokken aan beide kanten kunt afstellen. En dat is wel heel erg handig. Zo kan je bij piepende remmen de remmen heel fijn afstellen.
Op de Santos Gravelmaster kan je natuurlijk elke type rem monteren. En voor de diehards is er zelfs een mogelijkheid om terug te grijpen op velgremmen.
Zorg er dan wel voor dat je de juiste velgen daarbij kiest. Niet elke moderne velg is nog geschikt voor velgremmen.
Rohloff en Riem
Santos heeft de Gravelmaster uitgerust met een riem in plaats van een ketting. En je versnellingen kies je met een Rohloff naaf. Bekend recept bij Santos. Maar niet zo bekend om dat op een racefiets te plaatsen. Schakelen doe je bij het stuur met de twee remhandels die tevens dienst doen als commandeurs. Met de rechter handel schakel je op en met de linker neer. Dat gaat verrassend goed. Uiteraard merk je wel dat je iets meer kracht moet zetten dan bij een reguliere derailleur versnelling.
Tijdens een gravelrace merken we vooral het verschil tijdens de tweede helft van de tocht. Onze versnellingen blijven heel betrouwbaar functioneren. Om ons heen veel knarsende en piepende kettingen en tandwielen.
Natuurlijk heeft een riem/ketting combinatie ook wel een nadeel. Reguliere versnellingen en een ketting aandrijving geven meer snelheid bij het starten.
Ben je een fanatieke sprinter dan ben je beter af met een conventionele derailleur. In alle andere gevallen is de riem/rohloff combinatie een uiterst betrouwbare partner voor je gravelride.
Sturen
Iedereen die onverhard fietst kent de waarde van goede banden, een goed frame maar zeker ook van een goed stuur. Onverhard rijden vraagt veel meer van je stuurmanskunsten dan een ritje door de stad. En eigenlijk is een racestuur daar helemaal niet zo geschikt voor. Te smal en te laag. Boomstronken kun je er bijna niet mee ontwijken.
Op de Santos Gravelmaster monteert Santos een ergonomisch flared racestuur. Klinkt moeilijk maar is het niet. Simpel gesteld komt het erop neer dat het een racestuur is waarbij je iets meer rechtop zit met je handen boven op het stuur en iets wijder wanneer je onder in de beugels zit. En dat resulteert in een hele stabiele stuurervaring. Wij zijn zo enthousiast dat we hele stukken door het zand ploeteren terwijl we onderin de beugels zitten. Probeer dat maar eens met een normaal racestuur te doen.
Voor wie is de fiets geschikt?
Tja, dat is wel een hele lastige vraag. Het antwoord ligt in de veelzijdigheid van de Santos Gravelmaster. Je kan de fiets heel makkelijk aanpassen aan je tocht en aan je eigen groei. Het kan een snelle racer zijn, een stoere off road race gravelbike maar ook een vakantiefiets als je maximaal gebruik maakt van de bagage mogelijkheden.
Met de Santos Gravelmaster kiest Santos heel bewust voor fietsers die geen beperking willen ondervinden tijdens de fietsavonturen die gemaakt worden. Met zijn 14 kilo is de Gravelmaster geen supersnel racemonster. Daar zijn andere fietsen beter geschikt voor. Wij zien het vooral als de Randonneur onder de Gravelbikes.
Voor fietsers die lang en betrouwbaar over elk denkbaar terrein willen racen. Onbegrensd fietsen.
Ben je geïnteresseerd? Op de website van Santos vind je veel meer informatie terug.
Marco Meijerink & Lisette Verzijl
PS: Santos heeft deze twee fietsen beschikbaar gesteld aan ons. Onze mening verandert daardoor niet maar het is wel goed dat je dat als lezer weet. En uiteraard geldt altijd, vorm je eigen mening.
